Arbitrum, Ethereum’un üzerinde çalışan bir Layer-2 ölçeklendirme çözümüdür. Ana amacı Ethereum’daki işlem maliyetlerini düşürmek ve hızı artırmaktır. ARB, Arbitrum’un yerel yönetişim token’ıdır.
Geliştirici Şirket: Offchain Labs
Başlangıç: Arbitrum One (2021), ARB token lansmanı (2023)
Teknoloji: Optimistic Rollups
Kullanım Alanı: Düşük ücretli, yüksek hızlı Ethereum uyumlu dApp’ler
2. Teknik Özellikler
Özellik
Açıklama
Katman
Layer-2 (Ethereum üzerinde çalışır)
Rollup Tipi
Optimistic Rollup
TPS
40.000+ (Ethereum’un katbekat üstünde)
EVM Uyumu
%100 (dApp’ler doğrudan uyarlanabilir)
Gas Ücreti
Ethereum’a göre %90’a kadar daha ucuz
Kullanım Alanları
DeFi, NFT, oyunlar, zk çözümler entegrasyonu
3. Tarihsel Gelişim
🔹 2021–2022: Arbitrum One Başlangıcı
Arbitrum mainnet başlatıldı.
Aave, Uniswap gibi dev DeFi uygulamaları Arbitrum’a geçti.
TVL (toplam kilitli varlık) hızlıca büyüdü.
🔹 2023: ARB Token Lansmanı ve DAO
Mart 2023’te ARB token airdrop’u yapıldı.
Arbitrum DAO kuruldu ve zincirin yönetişimi topluluğa devredildi.
Arbitrum Nova, sosyal uygulamalar için geliştirildi.
🔹 2024–2025: Ekosistem Büyümesi
Arbitrum Stylus ile Rust, C++ destekli akıllı sözleşme yazımı başlatıldı.
Gaming, sosyal medya, perakende sektörlerinde L2 çözümler hızla yayıldı.
Arbitrum Orbit ile özel zincir üretme özelliği getirildi (CDK benzeri sistem).
4. Güncel Veriler (Mayıs 2025)
Fiyat: ≈ $1.43
Piyasa Değeri: ≈ $3.75 milyar
Sıralama: 26. sırada
Dolaşımdaki Arz: ≈ 2.62 milyar ARB
Toplam Arz: 10 milyar ARB
24 Saatlik Hacim: ≈ $310 milyon
TVL (Toplam Kilitli Varlık): ≈ $3.5 milyar (L2’lerde lider konumda)
5. Ekonomik ve Regülasyonel Değerlendirme
✅ Güçlü Yönler:
Ethereum uyumluluğu ve yüksek performans
DeFi ve NFT projelerinde yaygın kullanım
Düşük işlem ücreti
Arbitrum DAO ile merkeziyetsiz yönetişim
Orbit ile özel blockchain inşa olanağı
Stylus ile çok dilli programlama (Rust, C++)
⚠️ Zayıf Yönler:
Optimistic Rollup yapısı, işlem finalizasyonunda gecikmeye yol açabilir
ARB token henüz sadece yönetişimde kullanılıyor (gas değil)
Toplam arzın büyük kısmı hâlâ kilitli (satış baskısı potansiyeli)
Henüz SEC hedefi değil, merkeziyetsiz DAO olarak çalışıyor
8. Ekonomist Yorumu
Arbitrum, Ethereum’un üzerine inşa edilmiş en güçlü Layer-2 çözümüdür. Teknik yeterliliği, geliştirici dostu araçları ve DAO yapısıyla geleceğin Ethereum uyumlu Web3 altyapısında lider adaydır. Ancak ARB token kullanım alanının sınırlılığı, yatırımcı değer önerisini şimdilik sadece yönetişimle kısıtlıyor. Uzun vadede eğer Orbit zincirleri büyür ve ARB stake/gas rolü kazanırsa, değeri katlanabilir.
