Chainalysis 2025 raporu: Kripto kullanımı dünya geneline yayılıyor
Blockchain analiz firması Chainalysis, 2025 yılına ait Küresel Kripto Benimseme Endeksi raporunu yayımladı. Raporda kripto para kullanımının yalnızca belli başlı ülkelerle sınırlı olmadığı, dünya genelinde hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde hızla yayıldığı belirtildi. Sıralama, ülkelerin zincir üzerindeki kripto işlem hacimleri, nüfusları ve satın alma gücüne göre ayarlanmış kişi başı gelir gibi çok sayıda göstergeye dayanarak hazırlandı.
En fazla kripto faaliyeti gösteren ülkeler sıralamasında Ukrayna, Moldova ve Gürcistan ilk üçte yer aldı. Bu ülkelerde ekonomik istikrarsızlık, bankalara duyulan güvensizlik ve yüksek dijital okuryazarlık düzeyi, kripto paraların benimsenmesini hızlandıran etkenler olarak gösterildi.
Endeks metodolojisinde değişiklik
Chainalysis, bu yılki endekste iki önemli metodolojik değişiklik yaptı. Önceki yıllarda kullanılan perakende DeFi alt endeksi kaldırılırken, bunun yerine kurumsal işlemleri ölçen yeni bir alt endeks eklendi. Şirket, DeFi kullanıcılarının sınırlı kalmasının genel dağılımı çarpıttığını, kurumsal faaliyetlerin ise benimsemeyi daha doğru yansıttığını ifade etti.
Yeni sistemde, merkezi hizmetler üzerinden yapılan bireysel ve kurumsal işlemler farklı biçimlerde sınıflandırıldı. Elde edilen veriler, ülkelerin kişi başı GSYİH’si ile karşılaştırılarak analiz edildi; böylece aynı işlem hacmine sahip düşük gelirli ülkelerin daha üst sıralarda yer alması sağlandı.
En fazla benimseyen ülkeler ve eğilimler
Ukrayna, 2025 yılı itibarıyla bireysel ve kurumsal hacim, DeFi kullanımı ve genel endeks puanı açısından birinci sırada bulunuyor. Onu Moldova ve Gürcistan izliyor. Ürdün, Hong Kong, Vietnam, Letonya, Karadağ, Venezuela ve Slovenya da ilk 10 içerisinde yer alarak çeşitli ekonomik koşullar altında kripto paraların farklı işlevlerle benimsendiğini ortaya koyuyor.
Bazı ülkelerde yüksek enflasyon ya da döviz kısıtlamaları kriptoyu bir alternatif değer saklama ve para transfer aracı haline getirirken, bazı ülkeler ise finansal merkez olma hedefiyle düzenlemeleri netleştirerek kullanıcıları kendine çekiyor.
Bölgesel dağılım ve işlem hacmi
Asya-Pasifik (APAC) bölgesinde işlem hacimleri %69, Latin Amerika’da ise %63 oranında artış gösterdi. Bu büyümede kurumsal yatırımcıların ilgisi ve düzenleyici belirsizliklerin azalması etkili oldu. Avrupa ve Kuzey Amerika toplamda en yüksek hacimlere ulaşarak sırasıyla 2,6 trilyon dolar ve 2,2 trilyon dolarlık işlem rakamlarına ulaştı.
Türkiye ve Güney Kore gibi ülkelerde işlem hacimleri daha dengeli dağılırken, Bitcoin yatırımlarının toplam portföydeki payı ABD ve İngiltere’ye kıyasla daha düşük seviyelerde gerçekleşti.
Sabit kripto paralardaki hızlı yükseliş
Raporda, sabit kripto para kullanımında dikkate değer bir artış gözlemlendi. Euro bazlı EURC’nin aylık işlem hacmi Haziran 2024’te 46,6 milyon dolarken, Haziran 2025’te 7,5 milyar dolara, Temmuz’da ise 9,1 milyar dolara yükseldi. PayPal tarafından çıkarılan PYUSD ise bir yıl içinde 783 milyon dolardan 4,7 milyar dolara ulaştı.
Bu büyümelerde Visa, Mastercard ve Stripe gibi finansal devlerin sabit kripto tabanlı ödeme çözümleri sunmasının etkili olduğu belirtildi. Ayrıca MetaMask, Kraken ve Crypto.com gibi platformlar kart bağlantılı harcamalarla kullanım alanını genişletti.
Fiat kripto geçişleri ve yatırım tercihleri
ABD, 2,4 trilyon dolarlık hacimle dünyanın en büyük fiat-kripto dönüşüm pazarı oldu. Güney Kore 722 milyar dolarla ikinci, Avrupa Birliği ise 250 milyar dolarla üçüncü sırada yer aldı. ABD ve İngiltere’de geleneksel para girişlerinin %30 ila %40’ı Bitcoin’e yönelirken, Türkiye ve Güney Kore’de bu oran daha düşük kaldı. Bu durum, yatırım tercihlerinin çeşitlendiğini ve portföylerin kripto içinde farklı varlıklara yayıldığını gösterdi.
Kripto benimsemesi gelir gruplarından bağımsız
Rapora göre, kripto kullanımı yalnızca belirli bir gelir grubuna özgü değil. Dünya Bankasının yüksek, üst-orta ve orta gelirli ülkeleri arasında kriptonun benzer dönemlerde yaygınlaştığı tespit edildi. Bu durum, gelişmiş ekonomilerde kurumsal yatırım erişimiyle, gelişmekte olan ülkelerde ise havale kolaylığı ve dolar alternatifi arayışıyla açıklanıyor.
2025 Küresel Kripto Benimseme Endeksi genel olarak, kripto paraların alternatif yatırım araçları olmanın ötesine geçip günlük finansal sistemde yaygınlaştığını ortaya koyuyor. Kullanım şekilleri ülkeden ülkeye değişse de, dijital varlıklar artık küresel ölçekte çok daha geniş tabanlı kabul görüyor.
