📌 Cardano (ADA) | Derinlemesine İnceleme

---

1. Cardano Nedir?

Cardano, bilimsel araştırmalarla geliştirilen ve akademik temellere dayanan bir Katman-1 blokzincir ağıdır.
ADA, bu ağın yerel token’ıdır.

• Kurucu: Charles Hoskinson (Ethereum’un da kurucu ortaklarından)
• Kurucu Kurum: IOHK (Input Output Hong Kong)
• Başlangıç: 2017
• Vizyon: Sürdürülebilir, güvenli ve ölçeklenebilir bir blockchain altyapısı
• Yönetim Modeli: Voltaire aşamasında tamamen topluluk tarafından yönetilen DAO hedefleniyor

---

2. Teknik Özellikler

Özellik	Açıklama
Konsensüs Mekanizması	Ouroboros (Proof-of-Stake)
TPS	250–1.000+ (Hydra Layer ile artıyor)
Yazılım Dili	Haskell
Akıllı Sözleşme Altyapısı	Plutus (turing-tam dil)
Zincir Özelliği	Katmanlı yapı (bölünmüş işlem/veri katmanı)
Ana Aşamalar	Byron – Shelley – Goguen – Basho – Voltaire

---

3. Tarihsel Gelişim

🔹 2017–2020: Shelley Dönemi

• ADA staking ve delegasyon sistemi geliştirildi.
• Merkeziyetsizlik oranı giderek arttı (şu an %70+ stake oranı).

🔹 2021–2022: Goguen ve Akıllı Sözleşmeler

• Alonzo Hard Fork ile akıllı sözleşmeler etkinleştirildi.
• DeFi ve NFT platformları gelişmeye başladı.

🔹 2023–2025: Basho (Ölçeklenebilirlik) ve Hydra

• Layer-2 çözümü Hydra aktif edildi.
• IOG, hükümetlerle (Etopya, Gürcistan) blockchain anlaşmaları imzaladı.
• Mithril protokolüyle hafif istemciler ve dApp senkronizasyonu geliştirildi.

---

4. Güncel Veriler (Mayıs 2025)

• Fiyat: ≈ $0.59
• Piyasa Değeri: ≈ $21.3 milyar
• Sıralama: 9. sırada
• Dolaşımdaki Arz: ≈ 35.9 milyar ADA
• Toplam Arz: 45 milyar ADA
• 24 Saatlik Hacim: ≈ $650 milyon
• Staking Oranı: ≈ %67 (yüksek merkeziyetsizlik göstergesi)

---

5. Ekonomik ve Regülasyonel Değerlendirme

✅ Güçlü Yönler:

• Akademik temelli geliştirme ve bilimsel yaklaşımlar
• Ouroboros PoS: düşük enerji tüketimi ve yüksek güvenlik
• Yüksek merkeziyetsizlik ve aktif stake oranı
• Devlet projeleri (Ethiopia Eğitim Sistemi, Gürcistan Tapu Sistemi)

⚠️ Zayıf Yönler:

• Gelişim süreci yavaş (akademik sürecin dezavantajı)
• Kullanıcı dostu cüzdan ve dApp sayısı az
• DeFi ve NFT’lerde Solana ve Ethereum’a göre düşük pazar payı
• Regülasyonlarda sessiz konumda

---

6. Gelecek Öngörüsü (2025–2030)

Yıl	Tahmini Fiyat	Açıklama
2025 Sonu	$0.90–$1.50	Hydra ve Mithril etkisiyle işlem kapasitesi artarsa
2026–2028	$2.50–$3.50	Devlet anlaşmaları genişlerse, Web3 hizmetleri büyürse
2030	$5.00+	Voltaire aşamasıyla Cardano DAO’ya dönüşürse

---

7. ADA Yatırımcı Bilgilendirme Özeti (İzahname Formatı)

Alan	Açıklama
Token Adı	Cardano (ADA)
Blokzincir	Cardano Mainnet
Toplam Arz	45 milyar ADA
Konsensüs	Ouroboros PoS
Kullanım Alanı	Staking, gas ücreti, yönetişim (Voltaire)
Devlet İş Birlikleri	Etiyopya, Gürcistan, Tanzanya
Regülasyon	SEC tarafından doğrudan hedef alınmadı, gelişen pazarlar odaklı strateji

---

8. Ekonomist Yorumu

Cardano, bilimsel gelişim ve güvenli PoS altyapısı ile uzun vadeli yatırımcı için istikrarlı bir model sunmaktadır.
Ancak gelişimin yavaşlığı ve kullanım örneklerinin sınırlılığı kısa vadeli spekülasyonları kısıtlar.
2030 vizyonu olan tamamen DAO temelli blokzincir modeli başarılı olursa, ADA yüksek ölçekli kurumsal kullanımı da destekleyebilir.