📉 Kriptonu Nerede Alıp Satmalısın?
Kripto para dünyasında işlem yaparken ilk vereceğin kararlardan biri:
Merkezi (CEX) mi, merkeziyetsiz (DEX) mi işlem yapacaksın?
Her ikisinin de avantajları ve riskleri var. İşte bu yazıda farklarını, hangi durumda hangisinin tercih edilmesi gerektiğini anlatacağız.
🏦 1. Merkezi Borsa (CEX) Nedir?
Merkezi borsalar, kullanıcıların kripto para alım-satım işlemlerini tek bir platform üzerinde, belli bir şirket kontrolünde gerçekleştirdiği platformlardır.
✅ Avantajları:
- Kullanıcı dostu arayüz
- Hızlı emir gerçekleşmesi
- Müşteri desteği
- Fiat (TL, USD) ile kripto alım satımı
- Gelişmiş grafik ve analiz araçları
⚠️ Dezavantajları:
- Kısıtlı kontrol: Cüzdan senin değil, borsanındır
- Hack riski (tarihte Mt. Gox, FTX örnekleri)
- KYC zorunluluğu (kimlik doğrulama)
- Emirler blockchain’de görünmez, merkezi sistemde çalışır
💡 Popüler CEX’ler:
- Binance
- Coinbase
- OKX
- Bitexen (Türkiye’den örnek)
🌐 2. Merkeziyetsiz Borsa (DEX) Nedir?
DEX’ler, alım-satım işlemlerini kullanıcı cüzdanları üzerinden doğrudan gerçekleştiren, akıllı sözleşmelerle çalışan sistemlerdir. Kimseye güvenmen gerekmez; sistem otomatik işler.
✅ Avantajları:
- Tam cüzdan ve varlık kontrolü
- KYC yok – tamamen anonim
- Açık kaynak kod, şeffaf işlem
- Yeni projelere erken erişim
⚠️ Dezavantajları:
- Daha karmaşık arayüz
- Emir iptali veya yanlış işlem geri alma imkânı yok
- Fiat ile işlem yapılmaz
- İşlem ücretleri (gas fee) dönemsel olarak pahalı olabilir
💡 Popüler DEX’ler:
- Uniswap (Ethereum)
- PancakeSwap (BNB Chain)
- Jupiter (Solana)
- 1inch, SushiSwap, Curve, Trader Joe
⚖️ 3. Karşılaştırmalı Özet
| Özellik | CEX | DEX |
|---|---|---|
| Kullanım Kolaylığı | ✅ Kolay | ❌ Zor |
| Kimlik Doğrulama | Zorunlu | Gerek yok |
| Likidite | Yüksek | Değişken |
| Hız | Çok hızlı | Ağ yoğunluğuna bağlı |
| Kontrol | Borsa sahip | Kullanıcıda |
| Güvenlik | Hack riski var | Cüzdan senin elinde |
| Fiat ile işlem | Var | Yok |
| Gas fee | Sabit ücret | Değişken, ağ tabanlı |
🧠 Sonuç
“CEX kolaylıktır, DEX özgürlüktür.”
Yeni başlayan biriysen CEX ile başlamak doğru olabilir.
Ancak portföyünü büyüttükçe, DEX’leri öğrenmek sana daha fazla kontrol ve gizlilik kazandırır.
En iyi çözüm:
🔁 CEX + DEX hibrit yaklaşımı.
Hem merkezi borsaların hız ve hacminden, hem DEX’lerin özgürlüğünden faydalan.
